Moergrobben

gespeeld:
2001

Moergrobben is een muziektheatervoorstelling voor koor en muzikanten, geïnspireerd door het middeleeuwse wagenspel. Deze vorm van openluchttheater bestaat al eeuwenlang en heeft zijn wortels in het liturgische drama dat zich in en voor het kerkgebouw afspeelde. Het verbeeldde de grote daden van Christus en zijn heiligen en de strijd tussen goed en kwaad.

Met eenvoudige middelen wordt Moergrobben een voorstelling voor iedereen die op straat langskomt. Het verhaal laat de tegenstelling zien in het dagelijks leven tussen de wereld van het gewone volk en de wereld van adel en de kerk. Tegelijkertijd speelt het verhaal in de overgang van de oude naar de nieuwe tijd. Keerpunt in de ontwikkeling van Godsbeeld en mensbeeld en start van het humanisme (de renaissance).

Die ontwikkeling is in de muziek duidelijk te herkennen. Het gaat hierbij om het contrast tussen de klankwereld van de polyfone muziek (als afspiegeling van Gods schepping) met de muziek van Josquin des Prez als belangrijkste representant, en de klankwereld van de homofone muziek. In deze muziek is de verstaanbaarheid en de verbeelding van de tekst essentieel. De muziek van Monteverdi is de belangrijkste vertegenwoordiger.

Het verhaal is eenvoudig: een jongen, Wolf, wordt verliefd op Liesje (Lisa), de blinde dochter van de schilder Jeronimus. Hij is een zanger die, net als zoveel anderen in de 15de en 16de eeuw uit onze streken, naar Italië trekt: het mekka van de (nieuwe) muziek. Liesje gaat met hem mee. Haar grote verlangen is genezing te vinden voor haar blindheid. In het verhaal staat zij voor de traditie en belichaamt hij de nieuwe tijd. Het repertoire dat wordt uitgevoerd door het koor en een aantal instrumentalisten brengt de tegenstelling tussen 'ouderwetse' muziek van Josquin en de 'moderne' muziek van Monteverdi voortdurend tot klinken. Het repertoire laat de Middeleeuwen in al zijn talen horen: natuurlijk Italiaanse, maar ook Duitse, Engelse, Franse, Spaanse, Latijnse en Nederlandse teksten worden gezongen. De titel van de voorstelling is ontleend aan het gelijknamige boek van Theun de Vries, en geïnspireerd door zijn historische romans.

Moergrobben verwijst naar de schilder Jeroen Bosch, die met zijn verbeeldingen van duistere machten (=moergrobben) vorm gaf aan de angst en vrees voor God en hellevuur waar de middeleeuwse mens mee leefde. De verhaallijn is te volgen vanuit enkele herkenbare rollen. De hoofdrol is weggelegd voor het koor als geheel, dat in verschillende hoedanigheden optreedt: van volk tot prelaten.

De vorm van de voorstelling is een "wagenspel" in zeven doeken, elk met een eigen karakter dat tot uitdrukking komt in de kleur van het doek. De voorstelling is opgebouwd uit een proloog, vijf scènes en een epiloog. Een verteller verbindt de scènes. Het zijn taferelen uit het leven van de hoofdpersoon (Wolf), echter, het zou ook het leven van elk (middeleeuws) mens kunnen zijn.

dirigent en muzikale leiding: Anthony Zielhorst
regie: Fako Kluiving
concept en idee: Fako Kluiving en Janneke Tangelder
decor: Janneke Tangelder en Gerrit Marree
kostuums: Ellen van Os
verbindende teksten: Jeroen Singelenberg
musici: worden aangekondigd door de verteller
productie: Renée van Marissing
fotografie: Boy Hazes
met speciale dank aan: Theun de Vries, Willem Sutherland, Eric Alexander, Brigida Almeida, Alice van Gorp, Anold Jan Scheer, Roos Voorsluis, Mark Rothko, Scripta Media, Den Ouden Drukkerij

 

Eerste doek: Het dagelijks leven

Le chant des oyseaux - Clément Janequin Das Gläut zu Speyer - Ludwig Senfl Litanie - gregoriaans Cucu - Juan del Enzina

Tweede doek: Markt en straat

New Oysters - Thomas Ravenscroft Een Ghilde ient - Josquin Baston Brindes - Adriano Banchieri

Derde doek: De schildersessie

Gaude virgo, mater Christi - Josquin des Prez

Vierde Doek: De maaltijd

Als ick u vinde - Hubert Waelrant Ninfe leggiadre - Adriano Banchieri Contrapunto bestiale alla Mente - Adriano Banchieri

Vijfde Doek: De reis

Lisa was jonck - Heinrich Isaac Altri canti di marte - Claudio Monteverdi El grillo - Josquin des Prez Volkslied - anoniem

Zesde Doek: Het wonder

Strinxerunt corporis membra - Adriaan Willaert Ave regina coelorum - anoniem 14e eeuw Miracolo d’amore - Felice Anerio Ah, Lisa mia, que fai - Orazio Vecchi

Zevende Doek: Afscheid en weerzien

La nuit froide et sombre - Orlandus Lassus Hor ch'el ciel et la terra - Claudio Monteverdi Come life come death - Michael East Le chant des oyseaux - Clément Janequin

Fotografie: Boy Hazes.